Trabzon Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü

Tarihçe ve Kurumsal Yapı

Trabzon Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümü, 1998 yılında İşitme Engelliler Öğretmenliği ve Zihin Engelliler Öğretmenliği Anabilim Dalları olarak eğitime başlamıştır. Başlangıçta Karadeniz Teknik Üniversitesi’ne bağlı olan fakültemiz, 2018 yılında Trabzon Üniversitesi’nin kurulmasıyla birlikte yeni üniversiteye bağlanmıştır. 2014 yılında Talim ve Terbiye Kurulu’nun öğretmenlik alanları ve atama esaslarına ilişkin düzenlemesiyle, Zihin, İşitme ve Görme Engelliler Öğretmenliği mezunları “Özel Eğitim Öğretmeni” ünvanıyla atanmaya başlamıştır. Bu doğrultuda 2015 yılında Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından daha önce ayrı ayrı verilen Zihinsel Engelliler, İşitme Engelliler, Görme Engelliler ve Üstün Yetenekliler Öğretmenliği lisans programlarının birleştirilmesine ve “Özel Eğitim Öğretmenliği” adı altında tek bir lisans programı oluşturulmasına karar verilmiştir. Bu karar sonrası, bölümümüzde 1998–2016 yılları arasında Zihin Engelliler Öğretmenliği ve İşitme Engelliler Öğretmenliği adıyla yürütülen lisans programları sonlandırılmış; 2016-2017 eğitim-öğretim yılından itibaren lisans düzeyinde öğrenci alımı Özel Eğitim Öğretmenliği Lisans Programı altında birleştirilmiştir. Böylece o tarihten itibaren bölümümüzden mezun olan öğretmen adayları “Özel Eğitim Öğretmeni” ünvanı ile mezun olmaya başlamıştır.

Özel Eğitim Bölümünün kurulmasıyla birlikte başlangıçta iki anabilim dalı (İşitme Engellilerin Eğitimi ve Zihinsel Engellilerin Eğitimi) faaliyete geçmiş olup günümüzde de bu anabilim dalları aktif olarak bölüm bünyesinde yer almaktadır. Bölümdeki programlarla ilgili akademik ve idari kararlar, Bölüm Kurulu tarafından alınmakta olup kurul bölüm başkanı, iki bölüm başkan yardımcısı ve anabilim dalı başkanlarından oluşmaktadır.

Eğitim Programı

Özel Eğitim Öğretmenliği Lisans Programı, 2024 yılından itibaren her yıl yaklaşık 50 öğrenci kontenjanı ile 4 yıllık (8 yarıyıl) bir lisans eğitimi sunmaktadır. Programın eğitim dili Türkçe olup, ikinci öğretim bulunmamaktadır. Öğretim süresi boyunca öğretmen adayları, özel eğitim alanında güçlü bir kuramsal altyapı ile uygulama becerileri kazanırlar. Toplam 240 AKTS kredisinden oluşan lisans programında, zorunlu meslek derslerinin yanı sıra alanla ilgili seçmeli dersler ve mesleki seçmeli dersler de bulunmaktadır. Öğrenciler, üniversitemizin güncel ders müfredatına ve ders içeriklerine Bologna Ders Bilgi Paketi üzerinden erişebilirler Program kapsamında öğrencilerin okul deneyimi ve öğretmenlik uygulaması (staj) yapmaları gerekmekte olup, tüm derslerini ve uygulamaları başarıyla tamamlayan öğrenciler mezuniyete hak kazanırlar.

Akademik Kadro

Özel Eğitim Bölümü, alanında yetkin ve deneyimli bir akademik kadro ile eğitim vermektedir. Bölümde halihazırda 2 Profesör, 5 Doktor Öğretim Üyesi, 4 Öğretim Görevlisi ve 2  Araştırma Görevlisi Doktor ve 2 Araştırma Görevlisi görev yapmaktadır. Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Raziye Erdem liderliğindeki akademik ekip, özel eğitim öğretmenliği alanında hem güçlü bir eğitim-öğretim deneyimi sunmakta hem de çeşitli bilimsel araştırmalar yürütmektedir. Öğretim elemanlarımız, İşitme Engelliler Eğitimi ve Zihin Engelliler Eğitimi anabilim dallarında uzmanlıklarını sürdürmekte özel eğitim alanının farklı boyutlarında (örneğin otizm spektrum bozukluğu, özel yetenekli bireyler, erken çocuklukta özel eğitim gibi konular) güncel bilgi ve becerilerle donatılmış eğitim vermeyi hedeflemektedir.

Mezunların İstihdam Olanakları

Özel Eğitim Öğretmenliği lisans programı mezunları, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı çeşitli kurumlarda ve özel sektör eğitim birimlerinde geniş istihdam olanaklarına sahiptir. Mezunlarımız, devlet veya özel özel eğitim okullarında (ilköğretim ve ortaöğretim düzeyinde), rehabilitasyon merkezlerinde ve Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde “özel eğitim öğretmeni” ünvanıyla görev alabilmektedir. Ayrıca, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çalışma imkanları bulunmaktadır.

Özellikle ülkemizde özel eğitim öğretmeni yetişmiş personel azlığı dikkate alındığında, mezunlarımızın birçoğu sonucunda kısa sürede devlet bünyesindeki okullarda çalışabilmektedir. Nitekim Türkiye İstatiktik Kurumu’nun 2023 verilerine göre Özel Eğitim Öğretmenliği bölümü mezunlarının istihdam oranı %96,2 gibi çok yüksek bir düzeydedir. Dolayısıyla program mezunlarımız, mezuniyetlerini takiben gerek devlet okullarında gerekse özel kurumlarda hızla iş bularak meslek hayatına atılabilmektedirler.

Lisansüstü Eğitim ve Akademik Kariyer

Özel Eğitim Bölümümüzden lisans derecesi ile mezun olan ve lisansüstü eğitim için gerekli koşulları sağlayan öğrenciler, üniversitemizin ilgili enstitüsünde veya diğer üniversitelerde yüksek lisans/doktora eğitimine devam edebilmektedirler. Trabzon Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü bünyesinde Özel Eğitim Anabilim Dalı altında Özel Eğitim Tezli Yüksek Lisans Programı aktif olarak yürütülmektedir. Yüksek lisans programımızda öğrenciler, özel eğitim alanında bilimsel araştırma yapma, uzmanlaşma ve uygulamalı projelerde yer alma fırsatı bulurlar.

Lisans eğitimini başarıyla tamamlayan ve akademik kariyer yapma hedefi olan mezunlarımız, üniversitelerin ve YÖK’ün duyurularını takip ederek açılan Araştırma Görevlisi kadrolarına başvurabilirler. Gerekli koşulları sağladıktan sonra Araştırma Görevlisi olarak çalışmaya başlayan mezunlarımız, lisansüstü (yüksek lisans ve doktora) eğitimlerini de tamamlayarak ilerleyen yıllarda akademik yükselme yoluyla öğretim üyesi pozisyonlarına ulaşabilirler. Nitekim pek çok mezunumuz, yüksek lisans eğitimini tamamladıktan sonra çeşitli üniversitelerde özel eğitim alanında uzman veya akademisyen olarak görev yapmaktadır. Bu sayede bölümümüz, sadece öğretmenlik mesleğine nitelikli bireyler kazandırmakla kalmayıp, aynı zamanda özel eğitim alanında akademik çalışma yürütecek bilim insanları yetiştirilmesine de katkı sunmaktadır.